15°28’S 167°14 Ε Surunda bay, Espiritu Santo island to Nobul bay, Ambrym Island –  65 NM

Κυριακή 11 Σεπτεμβρίου 2022

06.30 Ξημερώνει. Ετοιμάζω  καφέ  και τον πίνουμε στο κόκπιτ, παρακολουθώντας  την  πρωινή συναυλία των πουλιών και το συγκλονιστικό  θέαμα της δύσης της πανσελήνου. Ζούμε  μια απλή, σχεδόν ασκητική  ζωή  οι θαλασσινοί ταξιδευτές. Αυτή η ζωή όμως είναι γεμάτη από   στιγμές σαν  και τούτη, όπου  μόνοι σε κάποιο εξαίσιο τόπο   θαυμάζουμε το καθημερινό θαύμα της  Φύσης, με ευγνωμοσύνη και δέος.

07.00  Τώρα είναι η σωστή  στιγμή  για να περάσουμε το ρηχό σημείο του κόλπου, γιατί  έχει high tide  και  σχεδόν πανσέληνο οπότε τα νερά έχουν ανέβει  πολύ ψηλά. Βγαίνουμε με σχετική άνεση αυτή τη φορά και φουντάρουμε σε ένα  σημείο πολύ κοντά στην ακτή. Κολυμπάμε ως έξω όπου συναντάμε  δυο έφηβους  που  ψαρεύουν  στην ακροθαλασσιά με καμάκι.

Επιστρέφουμε στο Φιλίζι  και ξεκουραζόμαστε, πρέπει να μαζέψουμε δυνάμεις. Το ταξίδι ως το αγκυροβόλιο Nobul, στο βόρειο Ambrym   είναι 65 ναυτικά μίλια, χονδρικά 18 ώρες πλεύση. Θα πρέπει να φύγουμε από εδώ αργά το μεσημέρι ώστε να φτάσουμε εκεί το πρωί.  Κατά πάσα πιθανότητα, θα μείνουμε άυπνοι απόψε.

15.30 Αποπλέουμε  με απόλυτη μπουνάτσα και θάλασσα λάδι. Στην αρχή πλέουμε αργά με το μοτέρ σε χαμηλές στροφές όμως μετά από δυο ώρες έρχεται  ανατολικός άνεμος Ε15 kt και κάνουμε πλεύση όρτσα με όλα τα πανιά ανοιχτά.

18.15  Ταξιδεύουμε γρήγορα κάτω από έναν ουρανό καθαρό και πανέμορφο. Οι 360 μοίρες  του ορίζοντα ένας θόλος με θαύματα, στα δυτικά  μια κορώνα  από μακριές χρυσοκόκκινες  αχτίδες στεφανώνουν  τον ήλιο που ετοιμάζεται να   βυθιστεί  στη θάλασσα ενώ  στα ανατολικά αναδύεται η  πανσέληνος κατακόκινη και συγκλονιστική. Και   καθώς κοιτάμε γοητευμένοι πότε στην ανατολή και πότε στην δύση, ακούγεται  ξαφνικά  τρρρρρ.  Η καστάνια του καλαμιού  κροταλίζει αναγέλλοντας οτι πιάστηκε ψάρι. Μαζεύω  γρήγορα τα πανιά για να μειώσουμε ταχύτητα.  Ο Γιώργος  παλεύει με το ψάρι,  το τραβάει  να το φέρει κοντά όμως το ψάρι αντιστέκεται τόσο σθεναρά που κινδυνεύει να σπάσει η πετονιά. Μετά από  ώρα, ο Γιώργος καταφέρνει να  το φέρει  κοντά, πίσω από την πρύμνη.  Είναι πια κουρασμένο, εξαντλημένο κι αντιστέκεται ελάχιστα. Κάτω από το φως του φακού, έχει πια σκοτεινιάσει, διακρίνουμε το όμορφο μπλε- ασημί  δυνατό σώμα  και τα κατακίτρινα μικροσκοπικά πτερύγια ενός κιτρινόπτερου τόνου 12- 15 κιλών. Ο  Γιώργος  πιάνει  τον γάντζο για  να το ανεβάζει στο Φιλίζι και  τη στιγμή πριν το γατζώσει,  βλέπω το  όμορφο, μεγάλο  μάτι του τόνου  να με κοιτάζει με βλέμμα γεμάτο  αγωνία. Με το  νου μου, φαντάζομαι  τον όμορφο τόνο να κολυμπά στον ωκεανό, γρήγορος, ελεύθερος  κι ευτυχισμένος μαζί με το ταίρι του και να μεγαλώνει και να κάνει τονακια…. Βοηθάω  τον καπετάνιο μου στην αιματηρή  διαδικασία αλλά μέσα μου έχω παγώσει. Ο Γιώργος καθαρίζει το ψάρι και το κάνει φιλέτα που τα βάζουμε σε μεγάλα δοχεία, έτοιμα για προσφορά.

-“Πανέμορφο ψάρι, δεν νιώθω καμία χαρά που το πιάσαμε. Μόνη παρηγοριά  οτι ο chief Sekor και οι δικοί του έχουν σίγουρα ανάγκη”, με παρηγορεί ο καπετάνιος. μου. Συμφωνώ, όμως αυτό το βλέμμα  μου έσκισε την καρδιά.

Δευτέρα 12 Σεπτεμβρίου

03.00  Η Πανσέληνος μεσουρανεί υπέρλαμπρη και συγκλονιστική! Το Φιλίζι αρμενίζει  με τα πανιά ολάνοιχτα,  μια μικροσκοπική λευκή κουκίδα μέσα σε έναν   ωκεανό από  ασήμι. Παρέα  του  το ολόγιομο φεγγάρι  που ταξιδεύει  πάνω στον  ασυννέφιαστο  θόλο του ουρανού με τα μυριάδες αστέρια. Οι ώρες περνούν, η κούραση βαραίνει τα βλέφαρα μου όμως δεν θέλω να κοιμηθώ, δεν θέλω να χάσω  στιγμή από την θαυμάσια αυτή  νύχτα.

08.30 Ενα γαλανός όγκος  στεφανωμένος  από  λευκά σύννεφα φαίνεται  στον ορίζοντα.  Το νησί  Ambrym  είναι  το πέμπτο σε μέγεθος νησί της χώρας κι  έχει πληθυσμό περίπου 7.000 ανθρώπους.   Μαύρη  άμμος  και βράχοι ορίζουν τις ακτές του  σχεδόν τριγωνικού νησιού κι ο ορεινός  του όγκος  καλύπτεται  από πυκνή ζούγκλα  παντού εκτός από το  κέντρο,  όπου δεσπόζουν  οι κώνοι  δυο ενεργών κρατήρων  και μια  τεράστια καλντέρα, 12 χιλιόμετρα πλατιά, το νησί  είναι  στην πραγματικότητα ένα  ενεργό ηφαίστειο,!  Το Ambrym   θεωρείται  ως το  επίκεντρο του Kastom και της Μαύρης Μαγείας στο Βανουάτου, με κορυφαία έκφραση τους τον χορό των Ρομ. Είναι  νησί  δυσπρόσιτο, χωρίς λιμάνι, χωρίς δρόμους.  Μόνος τρόπος για να το επισκεφτεί  κάποιος  είναι με πλοίο, με  σκάφος ή να πετάξει σε ένα από τα δυο μικρά  αεροδρόμια   κι από εκεί να πάει με βάρκα ή με τα πόδια.

Στις 9.30 φτάνουμε   στο Nobul (Nepul),  στα βορειοδυτικά, ένα αγκυροβόλιο  εκτεθειμένο σε όλους τους ανέμους εκτός από τον ανατολικό που φυσάει αυτές τις ημέρες. Τα νερά  είναι  βαθιά μα εκπληκτικά διαυγή. Ρηχός  ύφαλος από κοράλλι δημιουργεί ένα φράγμα μπροστά από  την βραχώδη ακτή και την  μικρή αμμουδιά.  Κάνουμε μερικούς κύκλους για να ελέγξουμε το βυθό και φουντάρουμε  στα 11 μέτρα.

Βουτάμε με μάσκες για να δούμε την άγκυρα. Κολυμπάμε, βλέπουμε κοράλλια και πολλά ψάρια. Το μέρος είναι υπέροχο!Τηλεφωνούμε στον αρχηγό Σεκόρ,

-“Φτάσαμε στο Nobul και έχουμε φέρει  ολόφρεσκο ψάρι!”

Ντυνόμαστε, παίρνουμε  τα φιλέτα του τόνου από το ψυγείο και βγαίνουμε στην ακτή. Ο αρχηγός Σεκόρ μας καλωσορίζει στα γαλλικά. Είναι  55-60 χρονών, με αρχοντική κορμοστασιά,  άσπρη γενειάδα,  μεγάλα μάτια και  διαπεραστικό βλέμμα. Του δίνουμε το πακέτο με το ψάρι.

-“Merci beaucoup, sipamon!”,  μας ευχαριστεί στα γαλλικά και στην γλώσσα του χωριού του.

Ανεβαίνουμε  μαζί του στην καρότσα  ενός  pick up truck . Το αμάξι ανηφορίζει  έναν  δρομο από άσφαλτο και  σύντομα σταματά  σε ένα πλάτωμα  μπροστά σε μια σειρά από καλοφτιαγμένα κτίρια με  τσίγκινες σκεπές, το  σχολείο, η  τράπεζα, το νοσοκομείο, μια σκηνή με μεγάλη επιγραφή UNICEF από έξω. Ο Αρχηγός Σεκόρ κατεβαίνει, μιλάει με κάποιους  και επιστρέφει μαζί με έναν  άνδρα, τον Leo.

Το αυτοκίνητο ξεκινά και συνεχίζει τον ανηφορικό δρόμο. Το  τοπίο μοιάζει σαν ζωγραφιά,  όλα καθαρά και φροντισμένα, γύρω πανύψηλα δέντρα, ανθισμένοι θάμνοι και  έδαφος σκεπασμένο με φρέσκο  γρασίδι. Πριν προλάβουμε να χαρούμε για την ξεκούραστη βόλτα  με αυτοκίνητο, η άσφαλτος σταματά και αρχίζει ένας  στενός χωματόδρομος με βαθιά  νεροφαγώματα και  λακούβες. Το   αυτοκίνητο προχωρά αργά. Το  τοπίο είναι πανέμορφο, πανύψηλα φοινικόδεντρα, καλύβες μέσα σε καταπράσινα λιβάδια και ανθισμένα δένδρα και θάμνους,  μα  εγώ δεν βλέπω πολλά γιατί  αγωνίζομαι  να μην πέσω από  την καρότσα.  Μετά μια διαδρομή που  φάνηκε ατελείωτη, το αυτοκίνητο σταματά και  κατεβαίνουμε.  Επιτέλους!

-“Καλώς ήρθατε, στο  σπίτι μου”, λέει chief Sekor με ύφος  σοβαρό.

Τον ακολουθούμε,  περνάμε από έναν χαμηλό φράκτη σε ένα επικλινές οικόπεδο, καλυμμένο από απαλό γρασίδι και γύρω  δένδρα mango, παπάγια, κοκοφοίνικες, ανθισμένοι θάμνοι και   τρεις – τέσσερις καλύβες  από   πλεγμένα φύλλα, τσιμεντόλιθους και τσίγκο.

Σταματάμε σε μια μικρή, χαριτωμένη καλύβα κουζίνα που έχει από εξω κρεμασμένα τηγάνια και κατσαρόλες, όπου   συναντάμε την Laure, την γυναίκα του Σεκόρ , τον γιο του Άλεξ με την γυναίκα  και την δύο- τριών χρονών κόρη τους   Mironda. Η μικρή μόλις  μας βλέπει κρύβεται πίσω από το φουστάνι της μαμάς της, θα της φαινόμαστε πολύ παράξενοι, τόσο λευκοί που είμαστε.  Ο Σεκόρ δίνει το πακέτο με το ψάρι στην γυναίκα του και κάνει νόημα “έλα” σε έναν άνδρα που στέκεται πιο πέρα.

-“Hello! I am Sem”,  λέει ο άνδρας.

Ο Σεκόρ  λέει κάτι στην γλώσσα τους και φεύγει. Στο νησί Ambrym μιλούν οκτώ διαφορετικές γλώσσες.

-“Παρακαλώ, ελάτε μαζί μου”, λέει ο  Σεμ.  Καθόμαστε  σε  κάτι παλιές πλαστικές πολυθρόνες, κάτω από ένα μεγάλο δένδρο.  Ο Σεμ ξεροβήχει δυο- τρεις φορές και ρωτάει

-“Πήγατε στο   Port Villa? Πώς σας φάνηκε η πρωτεύουσα?”

-“Πολύ διαφορετική από εδώ, σίγουρα. Στο Port Villa υπάρχει πολύ  μεγάλη ανάπτυξη…”, λέω .

-“Η Ανάπτυξη είναι Το Μεγάλο Ζήτημα σήμερα. Πώς θα την διαχειριστούμε? Όπως είδατε στο Πορτ Βίλα, τα πάντα λειτουργούν με μοντέρνο τρόπο, κυκλοφορούν αυτοκίνητα, ανοίγουν εστιατόρια, όλα βασίζονται στο σύστημα της Αγοράς”, λέει ο Σεμ.

-“Όμως αυτός ο τρόπος ζωής  διαφέρει πολύ  από την κουλτούρα των ανθρώπων του Βανουάτου”, λέει ο Γιώργος

-“Ναι, και αυτό είναι το ζήτημα. Πώς θα  διαχειριστούμε τη  κουλτούρα, τις παραδόσεις του τόπου μας, τον  τρόπο ζωής μας? Είναι πολύτιμα, θα τα αφήσουμε  πίσω μας ή θα προσπαθήσουμε να τα διατηρήσουμε? Το σημαντικότερο είναι η ζωή μας. Η καθημερινή μας ζωή σε σύγκριση με το σύστημα του μοντέρνου κόσμου. Στον μοντέρνο κόσμο άν έχεις χρήματα επιβιώνεις. Αν δεν έχεις…”

-“Όμως εδώ όλοι επιβιώνουν. Και ο ένας άνθρωπος βοηθά τον άλλο”, λέει ο Γιώργος.

-“Αυτό ακριβώς θέλουμε να διατηρήσουμε, Καρίνα & Γιώργο. Τώρα, ας πούμε, ο αρχηγός  πήγε για να βρει φρούτα για σας. Και θα επιστρέψει με φρούτα τα οποία δεν χρειάστηκε να  πληρώσει  με δολάρια ή βάτου. Τα φρούτα υπάρχουν   στη Φύση δωρεάν για την επιβίωση μας. Στον μοντέρνο κόσμο πρέπει να έχεις χρήματα για να επιβιώσεις”, λέει με ύφος πολύ σοβαρό.

Ο αρχηγός Σεκόρ επιστρέφει και πάμε να τον συναντήσουμε.  Φτάνουμε σε μια μακρόστενη  καλύβα.  Στον εξωτερικό  της τοίχο είναι στημένες  μάσκες και γλυπτά από ξύλο.  Μπροστά, στέκουν τρία επιβλητικά, 2,5 μέτρα ψηλά, ανθρωπόμορφα  atingting, ιδιόφωνα κρουστά  (slit drums) –  χαρακτηριστικά καλλιτεχνήματα του Βανουάτου, που  λέγεται οτι γεννήθηκαν σε αυτό το νησί. Τα μεγαλόπρεπα  atingting με τα μεγάλα στρογγυλά μάτια μοιάζουν  σαν να ατενίζουν  τον ωκεανό. Η θέα από εδώ ψηλά είναι συγκλονιστική!

Μπροστά  από την καλύβα,  η απαλή κατωφέρεια της γης καταλήγει  σε μια κατάφυτη πλαγιά με μεγάλη κλίση, που κατηφορίζει  εκατοντάδες μέτρα μακριά  και  καταλήγει  στη θάλασσα. Εκεί, στο  βορειότερο σημείο του νησιού,  ένας κοραλλιογενής ύφαλος φράγμα  με  σχήμα  μεγάλου τόξου, δημιουργεί  έναν  κόλπο  με γαλήνια νερά, στεφανωμένο από  μια συνεχή,  γραμμή λευκού αφρού από τα κύματα  του ωκεανού που σπάζουν στα βράχια του.

-“Εδώ ήταν το Yacht Club,  αλλά καταστράφηκε από τον κυκλώνα”, λέει  ο Σεκόρ  δείχνοντας  ένα σωρό από σπασμένα ξύλα και  bamboo.  Μας δείχνει τις μάσκες και τα  ξυλόγλυπτα, τα περισσότερα  από αυτά φτιαγμένα από τον ίδιο.

-“Αυτές οι μάσκες ονομάζονται Tamake. Οι άνδρες τις χρησιμοποιούν όταν   χορεύουν στο Nakamal

Μπαίνουμε μέσα στην καλύβα όπου  υπάρχει ένα μακρύ τραπέζι και πάνω του  ένα πιάτο με κομμένη κόκκινη  παπάγια. Ο Σεμ στέκεται όρθιος δίπλα στον  Leo, ο αρχηγός Σεκόρ  μας κάνει νόημα να καθίσουμε και καθεται απέναντι μας, σε μια πλαστική πολυθρόνα.  Μας ρωτά πόσα σκάφη θα έρθουν στο φεστιβάλ. Του απαντάμε οτι μάλλον   θα έρθουν έξι σκάφη, δεν είναι πολλά αλλά ο αρχηγός φαίνεται ευχαριστημένος.

-“Είδαμε μια πολύ όμορφη μάσκα Ρομ στην γκαλερί, του Port Villa, Θα μας ενδιέφερε  ίσως να αγοράσουμε μια…”,  λέω.

Οι άνδρες συζητούν στην γλώσσα τους.  Ο  Leo αρχίζει να μιλά, συνοδεύοντας τα λόγια του με εκφραστικές χειρονομίες. Ο  Σεμ ξεροβήχει  δυο- τρεις φορές και μεταφράζει:

-“Τα Ρομ, η κατασκευή των Ρομ είναι μυστική, tamboo (bislama taboo  -απαγορευμένη).    Αν θέλετε  να σας δώσει ο αρχηγός ένα Ρομ, αυτό το συγκεκριμένο Ρομ, η τεχνική κατασκευής του, τα χρώματα και τα σχέδια είναι  πνευματική του ιδιοκτησία , copy right!  O Λεό έχει από τον πατέρα  και τον παππού του  το copy right  μιας μάσκας Ρομ, είναι ειδικοί, σπεσιαλίστες στην κατασκευή του. Aν κάποιος φτιάξει αντίγραφο   αυτής της μάσκας, θα πάει στο δικαστήριο και θα πληρώσει μεγάλο πρόστιμο. Αν  θέλετε μια μάσκα,  θα  πρέπει να ακολουθήσετε το απαιτούμενο εθιμοτυπικό. Στην περίπτωση αυτή  έναν κόκκορα”, λέει.

-“Έναν κόκκορα?”

-“Ναι. Για εμας τα Ρομ είναι σαν…σαν μια γυναίκα. Για να την αποκτήσεις πρέπει να δώσεις αντίτιμο, γουρούνια, γη κλπ. Ο Γιώργος θα πρέπει να θυσιάσει έναν κόκκορα,  είναι το cultural step για να του επιτραπεί η είσοδος στο Nakamal. Το Nakamal είναι τελετουργικός χώρος  αντίστοιχος με τα  marae της Γαλλικής Πολυνησίας, ένα σπίτι όπου συναντιούνται τα  υψηλόβαθμα μέλη της μυστικής κοινότητας. Είναι χώρος  tamboo”, εξηγεί.

-“Να  θυσιάσω? Πρέπει δηλαδή να σκοτώσω έναν κόκκρα?”, ρωτά ο Γιώργος

-“Όχι. Θα το κάνουμε εμείς   για σένα. Εσύ θα πληρώσεις 10.000 vatu  (10 ευρώ) για τη διαδικασία”, απαντά ο Σεμ.

-“Εντάξει!”, λέει ο Γιώργος και συμφωνούν  πότε θα γίνει. Ο αρχηγός Σεκορ που είχε βγει από την καλύβα,  επιστρέφει ξανά χωρίς  τα δυτικά ρούχα του ( polo shirt  και  baseball cap), είναι  γυμνός από την μέση και πάνω και  στον λαιμό του κρέμονται, περίτεχνα δεμένοι με σχοινί, τρεις στρογγυλευμένοι χαυλιόδοντες αγριογούρουνων,  ιερό σύμβολο ισχύος και πλούτου.

Ακουμπά στο τραπέζι, μπροστά μας,  ένα βιβλίο που  έχει στο εξώφυλλο  μια φωτογραφία με δυο μάσκες Ρομ και ένα γλυπτό. Είναι γραμμένο στα αγγλικά:

ARTIFAK (artifact, τεχνούργημα, έργο τέχνης) by Hugo DeBlock, Cultural Revival, Tourism and the Recrafting  of History in Vanuatu.

-“Δείτε αυτό το βιβλίο”, λέει ο αρχηγός. Μας το δανείζει για λίγες ημέρες.

Τους ευχαριστούμε για όλα, συμφωνούμε να μιλήσουμε  ξανά το  πρωί και ξεκινάμε για να επιστρέψουμε  με τα πόδια στο Φιλίζι. Απολαμβάνουμε το υπέροχο τοπίο.

Ο Γιώργος έχει βγάλει τα παπούτσια του και περπατά ξυπόλυτος  στην μαύρη ηφαιστειακή άμμο που έχει μια αίσθηση σαν  απαλή   πούδρα!

Το περπάτημα ως την παραλία διαρκεί μια ώρα και μας κάνει μεγάλη εντύπωση οτι δεν υπάρχει ούτε ένα σκουπίδι, πουθενά.  Φτάνοντας βρίσκουμε μαζεμένα μια ντουζίνα  πιτσιρίκια  να παίζουν κάτω από το μεγάλο δένδρο. Κλασικά, ο Γιώργος ανοίγει  το back pack του, βρίσκει μπαλόνια. γλυφιτζούρια και μοιράζει στα μικρά. O  Έιμος, πατέρας μιας πανέμορφης πιτσιρίκας με ξανθά μαλλιά και γαλανά μάτια, μας δείχνει ένα   όμορφο   ξυλόγλυπτο. μια μινιατούρα atingting  και μια μάσκα ζωγραφισμένη με ωραία χρώματα, που έχει για πούλημα, ενδιαφέρον!

Φτάνουμε στο Φιλίζι ψόφιοι από κούραση και πάμε κατευθείαν στο κρεββάτι για σιέστα.

Τρίτη 13 Σεπτεμβρίου 2022

Χαρούμενη ημέρα! Κοιμηθήκαμε, ξεκουραστήκαμε,  ο καιρός είναι ωραίος  και καταπλέουν το ένα μετά το άλλο  τέσσερα ιστιοπλοϊκά! Πρώτο φτάνει το  γνωστό μας από την Μαλεκούλα sy Intrinsic (Νέα Ζηλανδία)  και μετά έρxεται  το sy Utopia. Ο Andrew και η Karen του Utopia έρχονται  με την βάρκα τους να μας μιλήσουν, είδαν τα post  του Sailing Filizi στο facebook. Χάρηκαν  που το φεστιβάλ αναβλήθηκε  από τον Αύγουστο για  τον Σεπτέμβριο και έτσι  πρόλαβαν να έρθουν από Φίτζι.

-“Βρεθήκαμε  στο φεστιβάλ Back to My Roots  στο ξεκίνημα του περίπλου μας γύρω από τη γη, πριν από ακριβώς δέκα χρόνια! Κι εδώ σήμερα  ολοκληρώνουμε τον γύρο του κόσμου! Όταν ξεκινήσαμε τα  τρια παιδιά μας ήταν  μικρά . Τώρα ο μεγάλος μας σπουδάζει  στο Πανεπιστήμιο και ταξιδεύουμε με τον Max (17) και την Ava (16)”, λέει ο Andrew.  Οι Utopia μας  δίνουν πληροφορίες για τα   πληρώματα των δυο καταμαράν που καταπλέουν τώρα. Ταξιδεύουν μαζί εδώ και καιρό, όπως συμβαίνει συχνά σε σκάφη με παιδιά. Το καταμαράν sv  Rondo είναι  μια οικογένεια Αμερικανών που ξεκίνησαν το ταξίδι πριν λίγους μήνες (Michael, Sarah, Mike (17) & Catelyn (15)) και το καταμαράν sv Wiz είναι μια  τριμελής οικογένεια  επίσης Αμερικανών.

Τηλεφωνεί ο chief Sekor  για να μάθει πόσοι ήρθαν για το φεστιβάλ  και νομίζω οτι χαίρεται όταν ακούει οτι  είμαστε   δεκαπέντε άτομα συνολικά. Μας δίνει ραντεβού, να πάμε όλοι  την επόμενη στις 9 το πρωί  στο σπίτι του . Κοιτάζω τον ορίζοντα, δυστυχώς δεν έρχεται  άλλος κανείς μα αυτό δεν μας ξαφνιάζει. Πολλά σκάφη ταξιδεύουν ήδη προς την Αυστραλία  για να προλάβουν να φτάσουν πριν  τελειώσει  η  ασφαλής περίοδος για αυτή την περιοχή. Στις αρχές  Νοεμβρίου  ξεκινά  το Cyclone Season (Eποχή των Kυκλώνων).

Περνάμε την ημέρα στο σκάφος, κάνοντας διάφορες δουλειές. Μετά βγάζουμε τα σωσίβια που φοράμε όταν ταξιδεύουμε, τα ελέγχουμε και τα φουσκώνουμε. Σύντομα, σε τρεις εβδομάδες περίπου,  θα  φύγουμε για το μεγάλο πέρασμα  στην Αυστραλία. Ξαπλώνω στο κόκπιτ και ανοίγω  το βιβλίο  που μου έδωσε ο αρχηγός Σεκορ και αρχίζω να διαβάζω…διαγώνια.  Το βιβλίο είναι αποκαλυπτικό, πρόκειται για την διπλωματική εργασία ενός Βέλγου φοιτητή  της Ιστορίας της  Τέχνης,  γύρω από την   κουλτούρα,  την τέχνη και τα έθιμα του Βανουάτου,  βασισμένο σε έρευνα που έκανε στο Ambrym, την Malekula & άλλα μέρη της χώρας  αλλά  και σε  μουσεία του  κόσμου, εκεί όπου υπάρχουν εκθέματα ¨Πρωτόγονης Τέχνης¨Tribal Art/Primitive Art etc.  Στο Βανουάτου  όπως και στα περισσότερα  νησιά  του Ειρηνικού που βίωσαν την  αποικιοκρατία και την μετάβαση στον Χριστιανισμό, οι κάτοικοι αναγκάστηκαν   να αποκηρύξουν τα ήθη και τα έθιμα τους για περισσότερο από έναν αιώνα.

Όπως συνέβη και στην Πολυνησία, επειδή οι λαοί αυτοί δεν είχαν γραπτό λόγο,  τα έθιμα και οι θρύλοι  τους δεν  είχαν καταγραφεί  πουθενά πέρα από  την μνήμη των ανθρώπων, με αποτέλεσμα πολλά από αυτά να χαθούν για πάντα. Οι ξένοι που επισκέφθηκαν τα νησιά στις αρχές του προηγούμενο αιώνα, πήραν-αγόρασαν  από τους  ντόπιους πολύτιμα λατρευτικά αντικείμενα, αντικείμενα τα οποία  στο Βανουάτου  ορίζονται από το Kastom (custom/έθιμο- νόμο) ως ταμπού, δηλαδή απαγορευμένα για τα μάτια των μη μυημένων,   Μετά την Ανεξαρτησία της χώρας, το 1980, ξεκίνησε μια μεγάλη προσπάθεια για την αναβίωση της κουλτούρας των προγόνων και επίσης για την καταγραφή των πνευματικών δικαιωμάτων των Artifak των χειροτεχνημάτων των διαφορων νησιών,  Το βιβλίο είναι  αποκαλυπτικό, κι επειδή αποκλείεται να προλάβω να το διαβάσω σε τρεις μέρες το αγοράζω από το Amazon για το  kindle μου. Τεχνολογία!

Τετάρτη 14 Σεπτεμβρίου

08.30 Βγαίνουμε όλοι στην παραλία, οι άλλοι με τις βάρκες εμείς με το SUP. Μαζευόμαστε  κάτω από το μεγάλο δένδρο,  συστηνόμαστε όσοι είμαστε  άγνωστοι και ξεκινάμε για το σπίτι του αρχηγού Σεκόρ, στο  Ολάλ.

Στη διαδρομή  μιλάμε με τους κατοίκους που συναντάμε στα  μικρά χωριά, μπαίνουμε σε μαγαζιά.  Όλοι  μας φέρονται  εξαιρετικά  φιλικά και μοιάζουν πολύ χαρούμενοι που μας βλέπουν.  Και η  φύση του νησιού  είναι  πραγματικά υπέροχη.

Φτάνουμε όλοι στο σπίτι του chief Sekor όπου μας υποδέχεται η γλυκύτατη γυναίκα του Laure και μας προσφέρει καρύδες για να πιούμε ενώ  ο αρχηγός  Σεκόρ  κουβαλά  ένα – ένα  τα πανύψηλα τοτεμ- κρουστό Atingting και τα   φορτώνει σε ένα αγροτικό pick up truck.

-“Τα πηγαίνουμε  στο Nasara για το αυριανό φεστιβάλ. Καρίνα, θυμάσαι το αγγλικό   όνομα τους? Στο είπα χθες!!”, με ρωτά ο Σεμ σαν δάσκαλος στο σχολείο δείχνοντας τα ανθρωπόμορφα  ιδιόφωνα τοτεμ -κρουστά

-“Atingting? Tamtam?”, του απαντάω εγώ

-“Οχι!!!! Στα Αγγλικά τα ονομάζουν slit con ή slit drum”, λέει με στόμφο. Εντάξει …

Το φόρτωμα τελείωσε, η  καρότσα του αυτοκινήτου γέμισε. Ο αρχηγός Σεκόρ  δείχνει στους επισκέπτες τις μάσκες και τα ξυλόγλυπτα. Έχω ξεχωρίσει μια  από αυτές τις  μάσκες γιατί   είναι πραγματικά υπέροχη, φτιαγμένη με εξαιρετική τέχνη  μα δυστυχώς είναι πολύ μεγάλη και πάρα πολύ βαριά για το Φιλίζι.

-“Πώς ονομάζεται αυτή η μάσκα?”

“Lengnangulong”, απαντά ο Σεκόρ. Εντάξει…

11.00 Ο αρχηγός  Σεκόρ, ο Λεό και ο Σεμ  ζητούν να τους ακολουθήσουμε. Περπατάμε όλοι μαζί για  μισή ώρα   μέσα στο δάσος με κατεύθυνση βόρεια. Τέλος, φτάνουμε σε ένα ξέφωτο, ένα άνοιγμα  στη βλάστηση με διαστάσεις περίπου 50m  x 20 m. Στην μια  πλευρά υπάρχει ένας χαμηλός φράκτης από  κορμούς δέντρων, στο  κέντρο, όρθια πάνω στο πατημένο χώμα , τρία ανθρωπόμορφα   Atingting,  στέκονται  ως γαλήνιοι μα επιβλητικοί φύλακες του ιερού χώρου.

-“Εδώ είναι το Nasara Halhal Fantor!”, εξηγεί ο Σεμ και μας λέει δυο λόγια για τον τελετουργικό χώρο όπου  γίνεται το φεστιβάλ.

Μετά από λίγο  οι ιστιοπλόοι φεύγουν και  μένουμε μόνοι με τον αρχηγό Σεκόρ και τους  δυο άνδρες του. Τους ακολουθούμε  περπατάμε  αρκετή ώρα, μέσα σε βλάστηση  πυκνή, χωρίς να υπάρχει   μονοπάτι.  Φτάνουμε  σε ένα ξέφωτο, εδώ, μας λένε, είναι το χωριό του Λεό που ονομάζεται  Fantam, που στην τοπική  γλώσσα  σημαίνει “κάτω από τη Γη”. Εκεί βρίσκουμε  τη γυναίκα, τα παιδιά του Λεό , τον νεαρό αδερφό του που ονομάζεται Δημήτριο και έναν άνδρα τον Μαρκο. Ο Γιώργος ανοίγει το  back pack του, βγάζει μερικά γλυφιτζούρια και  προσφέρει σε όλους. Ο  Λεό  ρωτά αν διψάμε και όταν απαντάμε ναι, δείχνει στον Δημήτριο  τα δέντρα ψηλά. Εκείνος, σηκώνεται νωχελικά, παίρνει   μια μακριά ματσέτα στο ένα χέρι,  και με το γλυφιτζούρι  στο στόμα,  και άνεση εκπληκτική  αγκαλιάζει  τον κορμό ενός από τους  πανύψηλους κοκκοφοίνικες – είκοσι μέτρα ψηλού – που λικνίζονται  στον άνεμο κι αρχίζει να σκαρφαλώνει.

Όταν φτάνει στην κορυφή, διαλέγει προσεκτικά τις κατάλληλες καρύδες, τις  κόβει με τη ματσέτα και τις πετάει  μία – μία, ενώ  κάτω στην γη, ο Λεό τις πιάνει, τινάζοντας με τεχνική ταυρομάχου ένα τσουβάλι ώστε να φρενάρει την πτώση κάθε καρύδας για να μην σπάσει! Πίνουμε το ευεργετικό νερό της καρύδας και αμέσως  ο  αρχηγός Σεκόρ λέει  στον Γιώργο να τους ακολουθήσει. Σηκώνομαι  για να πάω μαζί, μα με σταματούν! Το Nakamal,  οι τελετουργίες   μύησης και η απόκτηση βαθμίδων, είναι υπόθεση αποκλειστικά ανδρική!

Περνά ώρα αρκετή και όσο περιμένω, περνούν από το μυαλό μου διάφορες σκέψεις, Ανησυχώ! Τί κάνουν? Κουβεντιάζουμε  με τον Marco  που  θυμάται  έντονα τον  Τρωικό Πόλεμο από το σχολείο  και πόσο μεγάλη εντύπωση του είχε κάνει  το κόλπο με  μεγάλο άλογο (ο Δουρειος Ιππος).    Μετά από ώρα αρχίζει να ακούγεται ένας ρυθμικός ήχος, σαν θρόισμα φύλλων. Ο ήχος γίνεται όλο και πιο δυνατός ώσπου ,  πίσω  από τους θάμνους, εμφανίζεται  ένα Ρομ! Το σώμα του  σκεπάζεται εντελώς από έναν μακρύ “μανδύα”  από μακριά, ξερά φύλλα μπανανιάς.

Στο κεφάλι του φορά μια  κωνική, ψηλή μάσκα με έντονα χρώματα  στολισμένη με φύλλα και κίτρινα φτερά.  Στο χέρι του κρατά ένα παράξενο πλεκτό μπαστούνι.  Αργότερα έμαθα οτι τα μπαστούνια αυτά ονομάζονται veran rom. Τα Ρομ τα χρησιμοποιούν για να κυνηγούν και να χτυπούν τον κόσμο, όταν βγαίνουν έξω τις νύχτες.

Το Ρομ  μας πλησιάζει  με βήματα πηδηχτά, συγχρόνως απειλητικά και περιπαικτικά, φτάνει κοντά, κάνει δυο κύκλους και χάνεται ξανά   πίσω από τα φυλλώματα. Η γυναίκα του Λεό με κοιτά και χαμογελά.

-“Κατάλαβες ποιος ήταν?” με ρωτά

-“Οχι, μα είμαι σίγουρη είναι οτι δεν ήταν ο Γιώργος”, της απαντώ και  εκείνη γελά.

Μετά από λίγη ώρα  οι άνδρες  επιστρέφουν κουβεντιάζοντας, κεφάτοι και γελαστοί.  Ο  αρχηγός Σεκόρ  πιάνει  ένα σκαλιστό  τσεκούρι και λέει οτι είναι τελετουργικό όπλο για να σκοτώνουν  αγριογούρουνα. Ο Λεό  χτυπά ένα στόχο  με μια σφεντόνα και μετά την δίνει στο Γιώργο κι αυτός   άλλο που  δεν θέλει.  Ο καπετάνιος μου ξέρει πολύ καλά από σφεντόνες, όταν ήταν παιδί έφτιαχνε μαζί με τους φίλους του, δικής τους  επινόησης σφεντόνες που τις  ονόμαζαν “καπακοβόλα”και τις πουλούσαν  στα παιδιά της γειτονιάς τους, στη Βούλα.

Εννοείται οτι  σημαδεύει το στόχο   και  πετυχαίνει κέντρο, ξεσηκώνοντας ενθουσιώδη χειροκροτήματα κι επευφημίες. Κουβεντιάζουμε με τους άνδρες. Ο Σεμ λέει οτι  τα Ρομ είναι τρομακτικά πνεύματα, όταν ήταν παιδί θυμάται οτι έβγαιναν τη νύχτα και τρομοκρατούσαν  τον κόσμο, όπως οι καλικάτζαροι στη Ελλάδα).

Η ώρα έχει περάσει.

-“Sipamon!”,  τους ευχαριστούμε στη γλώσσα τους και φεύγουμε. Στην αρχή χανόμαστε και κάνουμε κύκλους μέσα στην ζούγκλα,  μα κάποτε βρίσκουμε το δρόμο.  Περπατάμε προς το Nobul. Στη διαδρομή περνάμε από οικισμούς, μιλάμε με τους ντόπιους που είναι πάρα πολύ φιλικοί.

Περνώντας έξω από το δημοτικό σχολείο, τα παιδιά σταματούν το παιχνίδι κι έρχονται να μας μιλήσουν μαζί με τη δασκάλα τους. Η δασκάλα μας ρωτά από πού ερχόμαστε, της απαντάμε ότι ερχόμαστε από την Ελλάδα και κάνουμε τον γύρο του κόσμου.

-«Ο Γύρος του Κόσμου σε 80 Ημέρες», λέει και γελά. Ο Γιώργος βγάζει από το σακίδιο του ένα μπαλόνι, το φουσκώνει και το δίνει στα παιδιά.

-«Μην το αφήσετε να πέσει κάτω», λέει κι εκείνα αρχίζουν να παίζουν χαρούμενα.  Είναι απίστευτο ότι στα μέρη αυτά ένα απλό μπαλόνι μπορεί να φέρει  τόσο μεγάλη χαρά στα παιδιά. Στα παιδιά της χώρας μας χαρίζουμε πανάκριβα δώρα κι αυτά την επόμενη μέρα τα  παρατούν.  Συνεχίζουμε το δρόμο μας. Σε μια στιγμή, ρωτάω το Γιώργο τι συνέβη στην τελετή μύησης.  Εκείνος  γυρνά και με κοιτάζει  στα μάτια.

-“Αν σου πω, θα πρέπει να σε σκοτώσω”, απαντά, σκάει ένα πονηρό χαμόγελο και προχωρά σιωπηλός.

Ποτέ δεν έμαθα τι συνέβη εκείνη την ημέρα…

15,30 Εντεκα χιλιόμετρα  περπατήσαμε σήμερα, εξαντληθήκαμε!. Επιτέλους  φτάνουμε στην ακτή  όπου μας περιμένει ο Έιμος που έχει φέρει  για μας μια υπέροχη μάσκα και μερικές καρύδες. Η κόρη του μαζί με  μια ντουζίνα  παιδιά 6-10 χρονών που έπαιζαν στην ακροθαλασσιά, μαζεύονται γύρω μας  γεμάτα  περιέργεια, ντροπαλότητα και χαμόγελα.

Όσο κι αν είμαστε κουρασμένοι δεν θέλουμε αφήσουμε την ευκαιρία για παιχνίδι να πάει χαμένη.  Έτσι, παίρνουμε την ωραία μάσκα και τις καρύδες, κωπηλατούμε ως το Φιλίζι, φοράμε  μαγιώ, παίρνουμε μια πλαστική μπάλα βόλεϋ και δυο ωραίες παιδικές μάσκες θαλάσσης και  κωπηλατούμε έξω. Οταν επιστρέφουμε στην παραλία γίνεται πανζουρλισμός!

Προσκαλούμε τα παιδιά να ανέβουν στο φουσκωτό sup  για να κάνουν βουτιές κι αυτά  ενθουσιάζονται με το πρωτόγνωρο παιχνίδι. Προσφέρουμε τις μάσκες στα δυο μεγαλύτερα  αγόρια και  προσπαθούμε να τους εξηγήσουμε  πως να φυσούν την μύτη για   εξίσωση πίεσης στα αυτιά , όταν κάνουν βουτιές. Ο Γιώργος δείχνει στα μεγαλύτερα την τεχνική ελεύθερης κολύμβησης. Παίζουμε μπάλα και κολυμπάμε! Τα παιδιά  των νησιών αποζητούν να κάνουν παρέα  μαζί μας κι είναι πολύ εκδηλωτικά.Γλύκα!

Επιστρέφουμε στο Φιλίζι όπου παρακολουθούμε  ένα  ακόμα μεγαλειώδες ηλιοβασίλεμα. Αυτή η ημέρα θα μας μείνει αξέχαστη!

Πέμπτη 15 Σεπτεμβρίου – Back to my Roots Festival – Rom Dance

08.00 Η ημέρα του φεστιβάλ έφτασε κι εγώ δεν χάνω την ευκαιρία για να φορέσω το παραδοσιακό νησιώτικο   φόρεμα του Βανουάτου που αγόρασα από την νεαρή Babra στο φεστιβάλ Nalawan! Συναντιόμαστε στην ακτή, όπου  μας περιμένει ο Εϊμος και ξεκινάμε   όλοι μαζί για το Olal.

Στην άκρη του δρόμου, ντόπιοι  καλλιτέχνες έχουν τοποθετήσει  τα όμορφα χειροτεχνήματα τους και δεν τα διαλαλούν παρά  στέκονται  σιωπηλοί,  συγχρόνως ταπεινοί και περήφανοι ή , σαν να μην θέλουν να μας ενοχλήσουν. Απο την άλλη, όλοι εμείς οι ταξιδευτές, επισκέπτες  από μακρινές   και τόσο διαφορετικές χώρες του κόσμου , θορυβώδεις, ομιλητικοί και  παράταιρα …λευκοί, περπατάμε ο ένας δίπλα στον άλλο στον “κεντρικό δρόμο” του Βόρειου Ambrym, που δεν είναι τίποτα παραπάνω από  δυο  χαραγματιές από ψιλή άμμο πάνω στο πυκνό, καταπράσινο γρασίδι μέσα σε υπέροχο  τοπίο.

Μετά από λίγο μας έρχεται και μας βρίσκει   ο Αλεξ, ο γιος του αρχηγού Σεκόρ μαζί με δυο ακόμα νέους άνδρες Ni Vanuatu.  Οι νέοι περπατούν  μαζί μας και μας δίνουν  διάφορες πληροφορίες για τα χωριά, τα δένδρα, την καλλιέργεια του kava, του kasawa

-“Εδώ δεξιά είναι τα χωράφια που καλλιεργούμε γιαμ. Στο Ambrym  μερικά  γιαμ γίνονται  πολύ μεγάλα,  ένα μέτρο, δυο μέτρα μακριά (!!) κι αυτά τα χρησιμοποιούμε για τις τελετές, περιτομή,  γάμους, κηδείες  κλπ”

Στο χωριό Olal, αφήνουμε τον δρόμο κι ακολουθούμε τους νέους  μέσα στο δάσος, με πορεία βόρεια προς  τον ιερό χώρο  Halhal Fantor Nasara.

10.00 Ο Σεμ και μια νεαρή  κοπέλα  μας υποδέχονται. Πίσω τους στέκει ένα Atingting 2,5 μέτρα ψηλό, ως άγρυπνος φύλακας  και  μας παρακολουθεί με τα τεράστια μάτια του. Μια κουρτίνα από ξερά  φύλλα  σηματοδοτεί την είσοδο στον  τελετουργικό  χώρο.  Μόλις μαζευόμαστε, ο Σεμ ξεροβήχει και λέει με σοβαρότητα;

-“Εκ μέρους του αρχηγού Σεκορ και της οικογένειας του, σας  καλωσορίζουμε  στο μονοήμερο Φεστιβάλ Back to my Roots.  Πριν περάσετε θα  σας  προσφέρουμε  το Salusalu”

Ο ένας μετά τον άλλο  στεκόμαστε μπροστά από την κοπέλα, εκείνη μας φορά  το salusalu, μια  γιρλάντα με λουλούδι,  στον λαιμό. Περνάμε κάτω από την “κουρτίνα”, ένα απλό βήμα  που όμως μας φέρνει πιο κοντά στα βουτηγμένα στο μυστήριο και την μαύρη μαγεία μυστικά των φυλών του Ambrym. Ακούγεται  ο ρυθμικός ήχος κάποιου Ατίνγκτινγκ,  ο αέρας, τα φύλλα, η  ζούγκλα  ολόκληρη μοιάζει να δονείται. Ακούγεται μια  ανδρική φωνή, ένας ψαλμός και, μέσα από την ζούγκλα, εμφανίζονται πέντε  μεσήλικες άνδρες που   φαίνεται οτι ανήκουν στην υψηλότερη βαθμίδα της φυλής.

Τα  σώματα τους είναι  γυμνά, φορούν  μόνο το κάλυμμα πέους namba,  που στηρίζεται με μια ζώνη από φύλλα γύρω από τη μέση. Στο στήθος κρέμονται περιδέραια από   χαυλιόδοντες αγριογούρουνων,  που συμβολίζουν την  δύναμη και τον πλούτο. Ένας, δύο έχουν στα  μαλλιά τους ένα κόκκινο λουλούδι, σύμβολο τιμής, γνώσης και ισχύος. Πίσω στην ζώνη είναι δεμένα μερικά πράσινα φύλλα,  που συμβολίζουν  την ειρήνη. Οι αρχηγοί προχωρούν μπροστά, χτυπώντας  ρυθμικά τα πόδια τους στη γη  και  τραγουδώντας τον ψαλμό. Τους ακολουθούμε ώσπου  φτάνουμε στον ιερό χώρο του Nasara.   Εκεί μας οδηγούν  στην άκρη και καθόμαστε  στον κορμό της περίφραξης.

Ο αρχηγός και οι υψηλόβαθμοι  της φυλής, σοβαροί, επιβλητικοί, με τα γυμνά κορμιά τους  στητά και περήφανα στέκονται  στο κέντρο του Νασάρα, πλάι στα  ανθρωπόμορφα Atingting με τα τεράστια μάτια. Δίπλα στον αργηγό Σεκόρ έρχεται ο  Norbert Napong, διευθυντής του γαλλόφωνου γυμνασίου, που το Sailing Filizi τον γνωρίζουμε  από  την επικοινωνία μας  για την διοργάνωση του φεστιβάλ.  Στο στήθος του Norbert κρέμονται επίσης δυο  κέρατα αγριογούρουνου και  τα μαλλιά του στολίζει κόκκινο λουλούδι,  που δείχνουν οτι ανήκει κι αυτός στην ισχυρή βαθμίδα της φυλής του. Οι δυο άνδρες μας καλωσορίζουν, ο Norbert   στα αγγλικά, ο αρχηγός Σεκορ στα γαλλικά.

-“Σας ευχαριστούμε από καρδιάς που ήρθατε! Μετά από  δυο χρόνια αποκλεισμού λόγω της Πανδημίας, το χωριό μας έχει ξανά επισκέπτες και είμαστε πολύ χαρούμενοι! Σε αυτό το έκτακτο φεστιβάλ, θα δείτε τους παραδοσιακούς χορούς μας και  τον χορό των Ρομ. Μην διστάσετε να  ρωτήσετε αν έχετε απορίες. Θα χαρούμε να σας απαντήσουμε, για  να κατανοήσετε καλύτερα την κουλτούρα μας “, λέει  o Νόρμπερτ.

Οι άνδρες αποσύρονται πίσω από ένα φράχτη από κλαδιά φοινικόδεντρου, στην άκρη του nasara. Πίσω από  τον φράχτη  ακούγονται ρυθμικά  χτυπήματα ραβδιών και φωνές πολλών ανδρών, που τραγουδούν ψαλμωδίες που μου θυμίζουν τα τραγούδια των Ινδιάνων της Αμερικής.  Ψαλμωδίες, ρυθμικά χτυπήματα των ποδιών συνεχίζονται αρκετή ώρα πίσω από τον φράχτη,  τελετή που είναι καθώς φαίνεται  taboo, απαγορευμένη στα μάτια των   κοινών θνητών.  Μετά από λίγη ώρα,  ο φράχτης πέφτει  με ορμή κι   εμφανίζονται δεκαπέντε άνδρες με nambas  και περιδέραια από χαυλιόδοντες.

Χτυπώντας ρυθμικά τα πόδια τους και  τραγουδώντας ψαλμωδίες με φωνές δυνατές προχωρούν προς το κέντρο του νασάρα. Εκεί  συγκεντρώνονται  σε κύκλο και συνεχίζουν τον “χορό” ενώ  ο ένας από αυτούς κρατά τον ρυθμό χτυπώντας το μεγάλο  atingting με ένα ραβδί.  Ο ρυθμός αλλάζει, το ίδιο και οι ψαλμωδίες. Κάθε   φορά που μια  ψαλμωδία τελειώνει, ο Νόρμπερτ   μας εξηγεί  τον ρόλο της, ήταν μια τελετή  για την συγκομιδή, μια άλλη ήταν  για την  λήψη κοινωνικού βαθμού.

Η επόμενη παρουσίαση είναι ένα  μαγικό.  Εμφανίζονται δυο άνδρες που κρατούν ένα μακρύ ραβδί και ένα κλωνάρι φοινικόδεντρου. Ο ένας  ανοίγει μια τρύπα στο χώμα χρησιμοποιώντας το μυτερό ραβδί. Ο άλλος, που τόση ώρα  μασούσε κάτι μέσα στο στόμα του, το φτύνει μέσα στην τρύπα,  μπήγει μέσα το  κλαδί  και  σπρώχνει το χώμα με το πόδι του και  κλείνει την τρύπα. Ο Νόρμπερτ μας   κοιτά χαμογελώντας

-“Ποιος από εσάς έχει τη δύναμη  να βγάλει  το κλαδί?”

Ο ένας μετά τον άλλον, οι  τρεις έφηβοι της παρέας μας δοκιμάζουν όμως κανείς  δεν τα καταφέρνει. Οι δυο έφηβες Ava & Catelyn δοκιμάζουν μαζί, τίποτα! Οι υπόλοιποι της ομάδας μας δεν δοκιμάζουμε καν…

Μετά το μαγικό, έρχονται στο Νασάρα  πέντε αγόρια από 7-12 χρονών, που  φορούν μόνο nambas και παρουσιάζουν   ομαδικά παιδικά παιχνίδια της φυλής. Κατόπιν, έρχεται ένας από τους πιο ηλικιωμένους άνδρες και  κάνει επίδειξη   sand drawing, μια παραδοσιακή τεχνική ζωγραφικής στην άμμο, όπου με μια συνεχή γραμμή με το δάχτυλο, με μονοκοντυλιά όπως  έλεγαν παλιά,   ο καλλιτέχνης  σχεδιάζει πολύπλοκα  σχέδια, σύμβολα ζώων, φυτών κλπ. Μαζευόμαστε κοντά για να   τον παρακολουθήσουμε,  ο αρχηγός Σεκόρ  οι άνδρες της φυλής, οι ταξιδευτές  με τα μοντέρνα ρούχα μαζί με  τους γυμνούς  άνδρες και τα παιδιά Ni-Vanuatu. Απομακρύνομαι και κοιτάζω  την παράδοξη εικόνα. Τί ζούμε!

Γίνεται διάλειμμα. Η Laure,  γυναίκα του αρχηγού Σεκορ μαζί με  οι άλλες γυναίκες της φυλής, σερβίρουν λαπλαπ από γιαμ, τηγανητό  ψάρι και  καρπούζι μέσα σε φύλλα μπανανιάς αντί  για πιάτο,  το  νοστιμότερο φαγητό  που φάγαμε στο Βανουάτου. Οταν τελειώνουμε, ο  αρχηγός Σεκόρ και ο Eïmoς μας μιλούν για το Φεστιβάλ Back to My Roots. Το φεστιβάλ κανονικά  γίνεται την τρίτη εβδομάδα του Ιουλίου, διαρκεί δυο ημέρες και κορυφώνεται  με την  θυσία του γουρουνιού. Η εκδήλωση, αν και  απευθύνεται σε τουρίστες,  παρουσιάζει   γνήσια, αρχέγονα έθιμα των φυλών του Ambrym. Είναι πολύ σημαντική πηγή εσόδων για  το  βόρειο Ambrym, οι άνθρωποι δυσκολεύονται πολύ να έχουν πρόσβαση σε χρήματα μετρητά. Σε μια άκρη του Νακαμάλ, οι ντόπιοι έχουν τοποθετήσει  για πούλημα διάφορα χειροτεχνήματα , ξυλόγλυπτες μάσκες, τοτέμ, πέτρινα γλυπτά. Αγοράζουμε κάποια από αυτά, ένα κεφάλι γλυπτό σε μαύρη ηφαιστειακή πέτρα, ένα ραβδί, ένα τοτέμ, μια μάσκα. Είναι όλα πολύ όμορφα, μα  και βαριά και θα πρέπει να τα κουβαλήσουμε ως το Φιλίζι…

12.00 Το ρυθμικό χτύπημα των  ατίνγκτίνγκ μας καλεί να επιστρέψουμε στις  θέσεις  μας.  Μέσα  από τα πυκνά φυλλώματα  ακούγονται δυνατές ψαλμωδίες. Αμέσως  εμφανίζεται μια ομάδα από  άνδρες της φυλής κι ανάμεσα τους  πέντε  Ρομ, σαν αυτό που είδαμε χθες. Ο χορός  προχωρά με αργά, πηδηχτά βήματα. Τα Ρομ φορούν μάσκες με μορφή τρομακτική και  σχήμα κωνικό που τα  κάνει  να μοιάζουν πανύψηλα. Τα  σώματα  τους είναι καλυμμένα με   μανδύες από ξερά φύλλα μπανανιάς και  κρατούν μπαστούνια veran rom.  Όσα συμβαίνουν είναι ακατανόητα για εμάς όμως, για τους ανθρώπους της φυλής, κάθε τι που φορούν οι χορευτές, κάθε ψαλμός και κάθε κίνηση   είναι ένας συμβολισμός που απευθύνεται στα στοιχεία της φύσης, στις θεότητες,  στα πνεύματα των προγόνων τους.  Οι  χορευτές Ρομ  έχουν  σημαντική θέση στη φυλή και οι μάσκες  τους είναι σύμβολα  ισχύος . Για τους υπόλοιπους άνδρες,  πολεμιστές και  αρχηγούς, η συμμετοχή στον χορό των Ρομ   θεωρείται τιμή και  απόδειξη της θέσης  τους στην ιεραρχία. Οι άνδρες χορεύουν  χτυπώντας  ρυθμικά τα πόδια   στο χώμα.

-“Φαντάσου το θέαμα, όπως θα ήταν κάποτε, όταν θα χόρευαν μαζί εκατό άνδρες.  Θα σειόταν η γη  από την δύναμη τους”, ψιθυρίζει ο καπετάνιος μου. Πράγματι!

Ο χορός φτάνει  στο τέλος του.

Οι άνδρες του χορού  και τα Ρομ στέκονται στο κέντρο του Νασάρα. Κοιτάζοντας τους, νιώθω σαν να άνοιξε  μπροστά στα μάτια μας  ένα παράθυρο στο παρελθόν.

-“Time travel”, λέει ο Γιώργος, σαν να διάβασε την σκέψη μου

-“Εντελώς”

Το φεστιβάλ  τελείωσε.   Ο αρχηγός Σεκόρ   μας  ευχαριστεί που ήρθαμε και μας προσκαλεί σε γεύμα  στο σπίτι του, το απόγευμα. Κοιταζόμαστε  φρικαρισμένοι, κανείς δεν αντέχει άλλο περπάτημα. Ο Σεκόρ χαμογελά.

-“Μπορείτε  να έρθετε με τις βάρκες σας! Είναι 15 λεπτά διαδρομή από το Nobul “, λέει. Μας εξηγεί  από πού θα περάσουμε  τον βόρειο ύφαλο για να φτάσουμε κάτω από το Olal.

-“Θα σας περιμένουν στις 5μμ κάτω στην ακτή για να μας δείξουν τον δρόμο. Έντάει τότε.

Παίρνουμε το δρόμο του γυρισμού. Είμαστε πολύ κουρασμένοι.  Όσο υπέροχο κι αν είναι  το μονοπάτι, όσο όμορφο το νησί,  δέκα χιλιόμετρα περπάτημα την ημέρα είναι ρεκόρ για μας.   Τα πόδια μας έχουν λιώσει.

16.30 Οι Karen & Andrew sy Utopia (Aus),  Lyn & G sy Intrinsic (NZ) και εμείς από το Φιλιζι (GR) ξεκινάμε με τις  βάρκες για το Olal. Ο  καιρός  μας κάνει την χάρη και  καταφέρνουμε να πάμε  σχεδόν στεγνοί 2 μίλια κόντρα  στον άνεμο και το κύμα ως το Ολαλ. Διασχίζουμε το πέρασμα του υφάλου και μπαίνουμε σε γαλήνια  ρηχό, νερο  γεμάτο κοράλλια. Φτάνουμε σε μια βραχώδη  ακτή όπου μας περιμένει ο Σεμ. Τραβάμε έξω τις βάρκες κι ανεβαίνουμε την  απότομη πλαγιά. Φτάνοντας στο χωριό Ολάλ  μας οδηγούν σε ένα χωράφι, όπου μας περιμένουν κάποιοι από τους   οι άνδρες του Σεκόρ με μια μεγάλη γαβάθα με  παραδοσιακό ποτό  kava. Στα δυο χρόνια που μείναμε στα νησιά Φίτζι,  συνηθίσαμε  την, σαν χώμα, γεύση του  kava, που οι ντόπιοι αγαπούν και τιμούν δεόντως. Παραδοσιακά, ο τρόπος που πίνεται το  κάβα είναι  μια  μεγάλη γαβάθα γεμάτη ποτό και μια μοναδική κούπα από φλοιό καρύδας, από την οποία πίνουν όλοι διαδοχικά.  Ευτυχώς, λόγω του Covid,  δίνουν  στον καθένα μας από μια δική του. Πίνω μια κούπα kava, έχει την γνωστή γεύση σαν  χώμα. Πίνω μια  δεύτερη, κι έρχεται  το   μούδιασμα   στο στόμα μου και μια ελαφριά ζαλάδα. Πάω να πιώ μια τρίτη, γιατι το καλύτερο του kava  είναι οτι φέρνει   γλυκό ύπνο το βράδυ, μα μου την παίρνει  ο Γιώργος και την πίνει. Σωθήκαμε

Μετά, πάμε στη μεγάλη καλύβα όπου τρώμε το νόστιμο φαγητό που μαγείρεψε για μας η γυναίκα του  Λώρ (Laure). Μακριά  και κουραστική ημέρα σήμερα, μετά το γεύμα φεύγουμε βιαστικά για  να  επιστρέψουμε στα σκάφη  μας πριν σκοτεινιάσει εντελώς.

Παρασκευή 16 Σεπτεμβρίου-  Nobul anchorage

Επιτέλους μένουμε στο Φιλίζι και βρίσκουμε χρόνο  να ψάξουμε τα διαδικαστικά για της  Visa της Αυστραλίας.

Πριν το ηλιοβασίλεμα, συναντιόμαστε με τα ζευγάρια των ταξιδευτών στην παραλία για αποχαιρετισμό. Αύριο θα φύγουν όλοι, το Intrinsic θα πάει  στη Νέα Ζηλανδία και οι υπόλοιποι προς Αυστραλία. Την Δευτέρα θα φύγουμε κι εμείς και λυπάμαι που ο χρόνος τελειώνει.

Αν  τα σύνορα της χώρας είχαν ανοίξει πιο νωρίς, θα φεύγαμε από τα Φίτζι και  θα ερχόμασταν   στο Βανουάτου τον Μάιο. Έτσι, θα είχαμε αρκετό χρόνο στην διάθεση μας για να επισκεφτούμε περισσότερα μέρη,  θα πηγαίναμε στο νησί Tanna και θα ανεβαίναμε στο  ενεργό υφαίστειο του. Θα πηγαίναμε και στο νησί Pentecost, για να παρακολουθήσουμε το  παραδοσιακό Nanggol, land diving,  όπου  παράτολμοι νέοι άνδρες, δεμένοι με  κληματαριές από τους αστραγάλους,   πηδούν με το κεφάλι από κάτι αυτοσχέδιες ξύλινες σκαλωσιές με ύψος  τριάντα ως εξήντα μέτρα, με σκοπό – όταν φτάσουν στο έδαφος – να ακουμπήσουν στο χώμα μόνο τα μαλλιά τους, έθιμο   που θεωρείται  πρόγονος του μοντέρνου bangee jumping! Μετά θα πηγαίναμε στην Νέα Καληδονία και από εκεί στην Αυστραλία, όπως είναι η λογική διαδρομή. Το πέρασμα στην Αυστραλία από το Βανουάτου  είναι πιο μακρύ, υπολογίζουμε 1.100 ναυτικά μίλια ως το λιμάνι Mackay στο Queensland, το σκέφτομαι και νιώθω δέος…

Κυριακή 18 Σεπτεμβρίου 2022 Ambrym to Norsup

06.00 Δύσκολη νύχτα περάσαμε,  μπουρίνια, δυνατές ριπές ανέμου και βροχή μας κράτησαν άυπνους.

07.30 Η καταιγίδα έσπασε και πέφτει ψιλή βροχή.   Όλα τα σκάφη έχουν ήδη αναχωρήσει. Βγαίνουμε στην παραλία όπου μας περιμένουν ο Sekor και η Laure. Μας φέρνουν την ωραία  ζωγραφισμένη μάσκα που είχαμε παραγγείλει  κι εμείς τους χαρίζουμε δυο παλιά  σχοινιά, που  όπως μας λένε  είναι πολύτιμα.

Μόλις  η βροχή σταματά, φεύγουμε και πηγαίνουμε στο σπίτι τους κι από εκεί πάμε όλοι μαζί   για  την Κυριακάτικη λειτουργία. Η  εκκλησία  Saint Jean βρίσκεται στην κορυφή ενός καταπράσινου λόφου και είναι  μεγάλη κι επιβλητική. Μόλις  μπαίνουμε μέσα  όμως βλέπουμε ότι λείπει η μισή σκεπή και το δάπεδο είναι γεμάτο λίμνες νερού.

Ο Γιώργος με τον αρχηγό πηγαίνουν και κάθονται  στα καθίσματα δεξιά, η Λωρ κι εγώ καθόμαστε στα καθίσματα αριστερά. Η λειτουργία συνεχίζεται, οι πιστοί τραγουδούν ωραίους ύμνους και παρακολουθούν με ευλάβεια το πύρινο κήρυγμα του ιερέα – σε αυτό το σημείο εμείς συνήθως φεύγουμε. Τέλος,  σηκώνονται για την θεία μετάληψη.

-“‘Ελα μαζί μου”, λέει η Λωρ. Όχι ευχαριστώ, της λέω μα εκείνη με τραβά απαλά. Η ματιά και η  γλυκιά έκφραση στο πρόσωπο της νικούν τις αντιρρήσεις μου κι έτσι μεταλαμβάνω στην καθολική εκκλησία του  Αγίου Ιωάννη του Ambrym. Μετά την λειτουργία, όλοι χαιρετιούνται δια χειραψίας, οι γυναίκες που κάθονταν κοντά, έρχονται να  μου σφίξουν το χέρι, κι αυτό είναι πραγματικά συγκινητικό. Είμαστε στην άκρη του κόσμου, ολομόναχοι, ξένοι κι αυτοί μας κάνουν να νιώθουμε σαν μέλη της κοινότητας. Οι πιστοί βγαίνουν έξω,  τα παιδιά παίζουν στο παχύ γρασίδι, οι μεγάλοι μαζεύονται  κάτω από την σκιά των ψηλών δένδρων και συζητούν. Πολλοί έρχονται να μας  μιλήσουν και να μας γνωρίσουν. Μια φίλη της Λωρ με πλησιάζει και κουβεντιάζουμε. Μου  μιλά για την κατεστραμμένη εκκλησία τους και τον ιερέα που δεν έρχεται πια συχνά να την λειτουργήσει.

Στον  γυρισμό η φίλη της Λωρ έρχεται μαζί. Είναι πολύ συμπαθητική και  αστεία και  λέει συνέχεια ιστορίες. Αυτή τη φορά παίρνουμε μια άλλη  διαδρομή, περπατάμε  στην υπέροχη φύση, περνάμε  από μια μικρή παραλία με μαύρη άμμο  γεμάτη  κοχύλια και μικρά καβούρια και τέλος  ανεβαίνουμε  στο Ολάλ. Φτάνουμε στο σπίτι τους και καθόμαστε στην μεγάλη καλύβα Μας προσφέρουν  καρύδες να πιούμε και μας δίνουν να ξεφυλλίσουμε ένα ωραίο, παλιό βιβλίο με μύθους του Ambrym.

Ο αρχηγός Σεκόρ ζήτα την γνώμη μας για το φεστιβάλ και σημειώνει τις προτάσεις μας σε ένα χαρτί. Μας προσκαλεί να μείνουμε στο Κυριακάτικο γεύμα της οικογένειας όμως δεν θέλουμε να τους επιβαρύνουμε. Η οικογένεια συγκεντρώνεται  έξω από την  καλύβα – κουζίνα. Αποχαιρετιόμαστε με συναισθήματα  έντονα. Ο Σεκόρ μας ευχαριστεί και μας χαρίζει μια από τις  μάσκες του, κάτι που  μας συγκινεί πραγματικά.   Τους αγάπησα αυτούς τους άνθρώπους.

Δευτέρα 19 Σεπτεμβρίου 2022 Ambrym- Norsup – 44 NM

08.00 Φυσάει ανατολικός – νοτιοανατολικός 18-20 κόμβοι, ιδανικός  για  ιστιοπλοΐα.  Πρέπει να πάμε δυτικά, κάπου  κοντά στο Luganville, ώστε μόλις φανεί  κατάλληλο παράθυρο καιρού, να  κάνουμε τις διαδικασίες εξόδου από την χώρα και να αποπλεύσουμε για την  Αυστραλία.  Μελετάμε το χάρτη και αποφασίζουμε να πάμε στο Norsup, στη βορειοανατολικό Μαλεκούλα. Ανοίγουμε πανιά  και παίρνουμε πορεία.  Ταξιδεύουμε γρήγορα με πλεύση πεταλούδα.

15.30 Μετά από ταξίδι  7h και 30′,  φτάνουμε στον κόλπο που σχηματίζεται από το μικροσκοπικό νησί Norsup, τον ύφαλο του και την ακτή του Μαλεκούλα όπου βρίσκεται το ομώνυμο, χωριό. Φουντάρουμε  με 50 μέτρα καδένα στα 11 μέτρα βάθος. Ο άνεμος έχει δυναμώσει πολύ. Το νησάκι   κόβει το κύμα μα υπάρχει swell  και σαν να μην έφτανε αυτό,  το ρεύμα μας  κρατάει  με το πλάι στον καιρό, οπότε δεν μπορούμε να κάτσουμε άνετα στο κόκπιτ.

Παρ’ όλ αυτά, μέσα σε λίγα λεπτά έχουμε την πρώτη  επίσκεψη,  τέσσερεις έφηβοι με δυο μικρές πιρόγες. Τους προσφέρουμε στυλό και μολύβια και μας φέρνουν φρέσκιες καρύδες   για να πιούμε. Φεύγοντας από το Ambrym  συνειδητοποιήσαμε  οτι η μεγάλη τσάντα με τα δώρα και τα είδη για ανταλλαγή είναι ακόμα σχεδόν γεμάτη, έχουμε πάρα πολλά πράγματα που θα μας είναι άχρηστη στην Αυστραλία.

Μετά από λίγο  πλησιάζει μια μακριά, αλουμινένια βάρκα γεμάτη παιδιά. Τα παιδιά  μας καλωσορίζουν μεγάλο  ενθουσιασμό και τους ανταποδώσουμε χαρίζοντας τους μια μπάλα βόλευ. Είναι ωραίο να δίνεις χαρά στα παιδιά.

Ο ήλιος ετοιμάζεται να  δύσει πίσω από το νησί. Τρώμε στο κόκπιτ ελαφρύ δείπνο, ομελέτα και φρέσκο ψωμί του καπετάνιου.  Μπαίνουμε στο youtube για να παρακολουθήσουμε την κηδεία της Βασίλισσας Ελισάβετ, μαζί με όλον τον πλανήτη.

Τρίτη 20 Σεπτεμβρίου

Ο  καπετάνιος μου πίνει τον πρωινό του καφέ και  μελετά   το δελτίο καιρού για την περιοχή από Βανουάτου ως την  ανατολική ακτή της Αυστραλίας,  όπως κάνει κάθε μέρα τις τελευταίες εβδομάδες. Περιμένουμε  το σωστό παράθυρο καιρού, που θα μας επιτρέψει ένα ασφαλές κι ωραίο ταξίδι. Η  απόσταση από  το Luganville  ως   το λιμάνι Mackay  είναι 1.100 ναυτικά μίλια,  ένα  ταξίδι περίπου 8 ως 10 μερόνυχτα. Αυτό τον καιρό στην περιοχή  φτάνουν   συστήματα  δυνατών ανέμων που ανεβαίνουν  από το νότο.

-“Δες το σημερινό grib file. Πιστεύω οτι σε μια εβδομάδα από σήμερα μπορούμε να αποπλεύσουμε “, λέει.

Βλέπω το δελτίο, πράγματι έτσι φαίνεται! Πίνω μια γουλιά καφέ κοιτάζοντας  τον μακρινό ορίζοντα. Αν η πρόγνωση δεν αλλάξει, σε  λίγες ημέρες θα κάνουμε  ένα μακρύ πέρασμα στον Ειρηνικό ωκεανό. Και όταν φτάσουμε, το Φιλίζι θα αρμενίζει σε μια από τις πιο  προηγμένες χώρες του κόσμου – μια πολύ μεγάλη αλλαγή από αυτά που ζούμε τα τελευταία πέντε χρόνια και τεράστια σε σχέση με το μικρό, αγαπημένο Βανουάτου. Κοιτάζω έξω.  Είναι low tide αυτή την ώρα,  τα νερά έχουν πέσει και στην άκρη του νησιού έχει εμφανιστεί μια μακριά λωρίδα  από κατάλευκη άμμο που εκτείνεται ως πενήντα μέτρα μέσα στη θάλασσα. Ενας νέος κωπηλατεί με μια ξύλινη πιρόγα. Η ομορφιά  του μικρού νησιού είναι συγκλονιστική.

Κατεβάζουμε την βάρκα και πάμε στο χωριό Norsup στην ακτή του Μαλεκούλα. Το  Norsup είναι διοικητικό κέντρο  της επαρχίας Malampa, εδώ  εργάζεται  και ο Damien του Φεστιβάλ Nalawan και τον επισκεπτόμαστε  για  λίγο στο γραφείο του. Το χωριό είναι  σχετικά  ανεπτυγμένο για τα δεδομένα του Βανουάτου Εχει αεροδρόμιο, κέντρο αγροτικών προϊόντων, έναν δρόμο στρωμένο με άσφαλτο   και δυο μεγάλα γαλλόφωνα σχολεία, κολλέγιο, λύκειο και δημοτικό.

Έχει κι ένα μικρό  παντοπωλείο μα δυστυχώς δεν πουλάει παγωτά και  έτσι η λαχτάρα μου έμεινε ανεκπλήρωτη. Περπατάμε από  την μια εως την άλλη άκρη του χωριού. Περνάμε έξω από τα  σχολεία, την ώρα που τα παιδιά  βγαίνουν για μεσημεριανό διάλειμμα. Αγόρια και  κορίτσια, ντυμένα με τις ομοιόμορφες στολές των σχολείων, περνάνε τον δρόμο και κάθονται κάτω από τη σκιά των πανύψηλων φοινικόδεντρων, στο γρασίδι,  για να φάνε το μεσημεριανό τους. Φυσάει, τα κύματα και οι λευκοί αφροί τους σκάνε στα βράχια της ακτής. Απέναντι ακριβώς, το Φιλίζι λικνίζεται στο αγκυροβόλιο του μικρό νησιού Norsup. Το μέρος είναι ειδυλιακό, παραδεισένιο. Αυτό είναι διάλειμμα!!

Επιστρέφουμε στο Φιλίζι  κι αφού ξεκουραζόμαστε λίγο, πάμε με τη βάρκα έξω στο μικρό νησάκι Norsup….

Η ιστορία περιέχεται στην ταινία μας :

24β ΒΑΝΟΥΑΤΟΥ ΜΕΡΟΣ 2 – Ο ΧΟΡΟΣ ΤΩΝ ΡΟΜ HD

Η συνέχεια της ιστορίας βρίσκεται  στο  άρθρο Ready to Saili – Vanuatu to Australia 1.100 NM.